۱۳۹۲ فروردین ۱, پنجشنبه

فلسفه‌ی زبان در "دوستان"

ری‌چل:همین الان اِما اولین کلمه‌اش را گفت. 
راس: اوه. چی گفت؟
- گفت "gleba".
- ولی "gleba" که کلمه نیست. هیچ معنایی نداره.
- چرا هست. 
- خوب، تو یه جمله به بکارش ببر. 
- باشه. "اِما الان گفت "gleba" ". 
                      (نقل به مضمون از اپیزودِ ۱۸ فصل ۹ سریالِ دوستان.)

این که راس به جای این که تعریفی از "gleba" بخواهد، از ری‌چل می‌خواهد آن را در یک جمله به کار ببرد پژواکی است از اصلِ سیاقِ فرگه:
“never ... ask for the meaning of a word in isolation, but only in the context of a proposition.”
(منظور فرگه از آن چه در این جمله به "proposition" ترجمه شده است، جمله است.)
بار طنزِ این سکانس نیز بر دوشِ خلط میانِ use‌ و mention توسطِ ری‌چل است.  

۹ نظر:

  1. ما که اصل سیاق و پژواکش و use و mention حالیمون نمی‌شه، فکرم نمی‌کنم بفهمیم. فقط می‌شه بگی اون "gleba" یعنی چه؟ چرا با حروف لاتین نوشتیش؟

    پاسخحذف
  2. کمی بعد از این مکالمه، ری‌چل این واژه را در فرهنگ لغت پیدا می‌کنه. من با حروفِ انگلیسی نوشتم‌اش تا اگر کسی کنجکاو شد، بتواند آن را گوگل کند و احیاناً به اینجا برسد:
    http://www.thefreedictionary.com/gleba

    پاسخحذف
    پاسخ‌ها
    1. مرسی. کنجکاو شدم و دیدم. و بعدش هم کنجکاوتر شدم و لینک فیلم را هم دیدم. فکر کنم از شدت علاقه به فرگه اصلاً نشنیدی که راس اول تعریفِ آن کلمه را پرسید و بعد از اینکه ریچل گفت او تعریف همهٔ کلمه‌ها را نمی‌داند از او خواست آن را در جمله‌ای بکار ببرد. و اینگونه است که نظریه در مشاهده دخالت می‌کند :)

      حذف
    2. از قضا آن چه را راس اول گفت شنیدم. ولی از شدت علاقه به فرگه آن را حذف کردم. و این گونه است که نظریه در گزارش دخالت می‌کند. :).
      از شوخی گذشته، وقتی این پست را می‌نوشتم فکر می‌کردم در حذف‌ام موجه هستم. یعنی فکر می‌کردم، پرسشِ ابتدایی راس (what does it mean) را می‌توان به گونه‌ای فهمید که با اصل سیاق سازگار باشد. همچنان که آن چه را که راس در ادامه از ری‌چل می‌خواهد و من گزارش کردم،می‌توان به گونه‌ای فهمید که ربطی به اصلِ سیاق نداشته باشد. لکن چون توضیح‌ اینها از حوصله‌ی خودم بیرون بود، ترجیح دادم حذف‌شان کنم.

      حذف
    3. یک کار بیمزهٔ دیگر این است که روح ویتگنشتاین را هم احضار کنیم. گویی راس و ریچل قائل نیستند به اینکه معنا همان کاربرد است. به بیان دیگر هر دو گویی با این مشکلی ندارند که کسی معنا را نداند ولی بتواند کلمه را درست بکار ببرد.

      حذف
    4. کاری که من کردم شاید بی‌مزه باشد، ولی احضارِ روح، آن هم روحِ ویتگنشتاین، اصلاً بی‌مزه نیست.

      حذف
    5. مفرمایید قربان. گیرهای خودم را گفتم :)

      حذف
  3. این نظر توسط نویسنده حذف شده است.

    پاسخحذف